جمعه، ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ | 
Friday, 29 March 2024 | 
• برای دسترسی به بایگانی سايت قدیمی فلُّ سَفَه اينجا کليک کنيد.
• برای دسترسی به بایگانی روزانه بخش روزنامه اينجا کليک کنيد.
• برای دسترسی به بایگانی زمانی بخش روزنامه اينجا کليک کنيد.
• برای دسترسی به نسخه RSS بخش روزنامه اينجا کليک کنيد.

موضوع:    
اول<۹۵۹۶۹۷۹۸۹۹

۱۰۰

۱۰۱۱۰۲۱۰۳۱۰۴۱۰۵>آخر

: صفحه


شماره: ۱۷۵
درج: چهارشنبه، ۲۱ شهريور ۱۳۸۶ | ۳:۱۴ ق ظ
آخرين ويرايش: چهارشنبه، ۲۱ شهريور ۱۳۸۶ | ۳:۱۴ ق ظ
نويسنده: محمد سعید حنایی کاشانی

  • مشروعيت روشنفکران دينی

هفته‌ی گذشته با شتاب چيزی نوشتم برای ويژه‌نامه‌ی سمينار «دين و مدرنيته ۲»، در پنجشنبه ١۵ شهريور، که ظاهراً همان روز پنجشنبه منتشر شده است. امشب ديدم که در پايگاه سمينار تمامی سخنرانيها و مقالات ويژه‌نامه نيز آمده است. با تشکر از آقای حميدرضا جلايی‌پور، دبير سمينار، که بدقولی‌های مرا با خوشرويی تحمل کردند، اگر مايل به خواندن اين يادداشت هستيد اينجا را فشار دهيد. اميدوارم در آينده اين بحث را بيشتر بپرورم.  


۵۲۷۵

شماره: ۱۷۴
درج: دوشنبه، ۱۹ شهريور ۱۳۸۶ | ۳:۱۳ ق ظ
آخرين ويرايش: دوشنبه، ۱۹ شهريور ۱۳۸۶ | ۳:۱۳ ق ظ
نويسنده: محمد سعید حنایی کاشانی

  • شريعتی و دموکراسی (۳)

مطرح شدن «دموکراسی» برای برتری دادن مذهب اهل سنت بر تشيع يا مستعد دانستن يکی بيشتر از ديگری برای پذيرش «دموکراسی» شريعتی را به بيان دلايلی در عدم امکان آن يا «انقلابی نبودن» و «به مصلحت نبودن» آن وامی‌دارد. بنابراين، هرجا شريعتی از مخالفت با دموکراسی يا برنامه‌اش برای «نفی دموکراسی» سخن می‌گويد مقصودش همين دفاع تاريخی از «شيعه» است: شيعه حق داشته است «وصايت» و «امامت» را برتر از «اجماع» و «شوری» و «بيعت» بداند، چون محمد (ص) ايدئولوگ انقلاب بوده است! از همين رو شريعتی، با اذعان به برتری «دموکراسی» بر هر شکل ديگر از حکومت، آن را برای هر مرحله‌ی تاريخی مناسب نمی‌داند:

من دموکراسی را با آنکه مترقی‌ترين شکل حکومت می‌دانم و حتی اسلامی‌ترين شکل، ولی در جامعه‌ی قبايلی، بودن آن را غيرممکن می‌دانم و معتقدم که طی يک دوره‌ی رهبری متعهد انقلابی بايد جامعه‌ی متمدن دموکراتيک ساخته می‌شد سپس ....» («ما و اقبال»، م. آ. ۵، ص ۴۸، حاشيه)


۰

شماره: ۱۷۳
درج: يكشنبه، ۱۸ شهريور ۱۳۸۶ | ۴:۱۴ ق ظ
آخرين ويرايش: يكشنبه، ۱۸ شهريور ۱۳۸۶ | ۴:۳۲ ق ظ
نويسنده: محمد سعید حنایی کاشانی

  • شريعتی و دموکراسی (۲)

در نوشته‌های شريعتی می‌توانيم سه دسته نظر درباره‌ی دموکراسی ببينيم: (۱) نفی دموکراسی؛ (۲) نکوهش دموکراسی؛ (۳) ستايش دموکراسی. از ارتباط و فهم و نقد اين سه نظر است که می‌توانيم به نظر واقعی شريعتی درباره‌ی دموکراسی برسيم. شريعتی در نامه‌ای، متعلق به سال ۵۴ به بعد، می‌نويسد: ‌

من قلم ادبی و رشته‌ی جامعه‌شناسی و تخصص علمی‌ام را در فلسفه‌‌ی تاريخ رها کرده‌ام تا همه از علی و فاطمه و حسين و زينب و انتظار موعود و شهادت و امامت و امام سجاد و فلسفه‌ی سياسی و انقلابی «وصايت» و «غدير» و نفی شوری و سقيفه و دموکراسی و خلافت و معرفی سلمان و ابوذر و حجر و حر و تمامی ارزشهای اهل بيت و شخصيتهای تشيع و رسالت تاريخی و جهانی و انسانی علی بگويم و بنويسم («با مخاطبهای آشنا»، م. آ. ١، ص ۱۷۳؛ در نامه‌ای به حجتی کرمانی، ١٣۵٤ به بعد)

قرار گرفتن نام «دموکراسی» در کنار «سقيفه» بايد ما را به اين پرسش رهنمون شود که چرا او اين دو و نيز تعدادی از نامها و مفاهيم اسلامی ديگر را در کنار يکديگر قرار می‌دهد؟ برای فهم اين نکته بايد به جای ديگری نيز رجوع کنيم تا ببينيم چرا شريعتی «نفی دموکراسی» و «نفی شوری» و «نفی خلافت» را کاری در عرض سخن گفتن از علی و فاطمه و ... قرار می‌دهد.

شريعتی در «تشيع علوی و تشيع صفوی» (م.آ. ۹، ص ۵٨) از اعلاميه‌ای سخن می‌گويد که برخی از روحانيون آن زمان، يعنی آية‌الله سيد صدرالدين جزايری، و آقا‌زاده‌اش سيد مرتضی جزايری، و سيدمرتضی عسکری، متخصص معروف مذهب تشيع صفوی، منتشر کرده و در آن حسينيه‌ی ارشاد و شريعتی را متهم به اشاعه‌ی افکار و اعمالی کرده‌اند که يکی از آنها «دموکراسی» است. شريعتی آن اعلاميه را به‌طور کامل می‌آورد و نقل می‌کند تا نشان دهد که مخالفانش دارای چه اخلاقی‌اند. آن اعلاميه با اين انذار آغاز شده بود (ص ۶۱):


۲

شماره: ۱۷۲
درج: جمعه، ۱۶ شهريور ۱۳۸۶ | ۴:۱۶ ق ظ
آخرين ويرايش: جمعه، ۱۶ شهريور ۱۳۸۶ | ۴:۲۷ ق ظ
نويسنده: محمد سعید حنایی کاشانی

شريعتی: «من دموکراسی را با آنکه مترقی‌ترين شکل حکومت می‌دانم و حتی اسلامی‌ترين شکل، ولی در جامعه‌ی قبايلی، بودن آن را غيرممکن می‌دانم و معتقدم که طی يک دوره‌ی رهبری متعهد انقلابی بايد جامعه‌ی متمدن دموکراتيک ساخته می‌شد سپس ....» («ما و اقبال»، م. آ.، ۵، ص ۴۸).


شريعتی: «در تشيع علوی، دوره‌ی غيبت است که دوره‌ی دمکراسی است و برخلاف نظام نبوت و امامت، که از بالا تعيين می‌شود، رهبری جامعه در عصر غيبت، بر اصل تحقيق و تشخيص و انتخاب و اجماع مردم مبتنی است و قدرت حاکميت از متن مردم سرچشمه می‌گيرد» («تشيع علوی و تشيع صفوی»، م.آ. ۹، ص ۲۲۴).


  • شريعتی و دموکراسی (۱)

يکی از ويژگيهايی که مقاله‌ی تحقيقی را از ديگر انواع مقاله‌نويسی متمايز می‌کند چگونگی «سهم ادا کردن» (contribution) نويسنده در موضوع مورد بحث است. نويسنده‌ای که مقاله‌ای درباره‌ی موضوعی می‌نويسد، اگر می‌خواهد مقاله‌ی تحقيقی بنويسد و نه رونويسی بی‌منبع و مأخذ از روی نوشته‌های ديگران، بايد چيزی به تحقيقات قبلی بيفزايد، تا سهمی در پيشبرد دانش داشته باشد، و اين کار بدون استناد و ارجاع و اشاره به نويسندگان ديگر و چالش با آنان ممکن نيست. يکی از بيماريهای همه‌گير روشنفکران ما «بُخل» آنان در استناد و ارجاع به معاصران خود و ناديده گرفتن آنان است، و حال آنکه بسيار از يکديگر استفاده می‌کنند، گويی حتی طاقت ديدن نام يکديگر را نيز ندارند يا حتی در ارجاع نيز بايد فقط به دوستان و همفکران يا دشمنان ارجاع داد!


۱۲

شماره: ۱۷۱
درج: يكشنبه، ۱۱ شهريور ۱۳۸۶ | ۴:۰۶ ق ظ
آخرين ويرايش: يكشنبه، ۱۱ شهريور ۱۳۸۶ | ۵:۳۵ ق ظ
نويسنده: محمد سعید حنایی کاشانی

انسان در گرسنگی ناقص است، در بيسوادی ناقص است...، اما انسان است. اما انسانی که از آزادی محروم است انسان نيست. آن که آزادی را از من می‌گيرد ديگر هيچ چيز ندارد که عزيزتر از آن به من ارمغان دهد («انسان بی‌خود»،
مجموعه‌ی آثار، ۲۵، ص ۳۵۹)


  • شريعتی بعد از ۳۰ سال (۳)

اکبر گنجی نخستين بخش از مقاله‌ی خود را با سخنی درباره‌ی نقد شريعتی و شيفتگان و مخالفان و ناقدان او آغاز می‌کند، ماجرايی که از زمانی قبل شروع شده و همچنان ادامه دارد، اما ما هرگز نمی‌فهميم که چه کسانی اين نقدها را نوشته‌اند، فقط دو جمله از اعضای خانواده‌ی او در پاسخ به ناقدانی که شريعتی را متهم به مخالفت با دموکراسی کرده‌اند به عنوان شاهدی بر ناشکيبايی شيفتگان او آورده می‌شود. بدين ترتيب، در همين ابتدای کار نورپردازی صحنه به نفع مخالفان يا ناقدان شريعتی طراحی می‌شود. گنجی می‌نويسد:


۴۳

اول<۹۵۹۶۹۷۹۸۹۹

۱۰۰

۱۰۱۱۰۲۱۰۳۱۰۴۱۰۵>آخر

: صفحه

top
دفتر يادها گفت و گوها درسها کتابها مقالات کارنامه
يکشنبه، ۳ شهريور ۱۳۸۱ / جمعه، ۱۰ فروردين ۱۴۰۳
همه‌ی حقوق محفوظ است
Fallosafah.org— The Journals of M.S. Hanaee Kashani
Email: fallosafah@hotmail.com/saeed@fallosafah.org
Powered By DPost 0.9