سنت روشنفکری (؟) در غرب؛ سنتهای «عقلانی» (؟) در اسلام؟ — فلُّ سَفَه
پنجشنبه، ۹ فروردين ۱۴۰۳ | 
Thursday, 28 March 2024 | 
شماره: ۴۴۴
نويسنده: محمد سعید حنایی کاشانی
درج: چهارشنبه، ۲۲ مهر ۱۳۹۴ | ۷:۱۹ ب ظ
آخرين ويرايش: چهارشنبه، ۲۲ مهر ۱۳۹۴ | ۷:۵۸ ب ظ
موضوع: زبان و ترجمه

  • سنت روشنفکری (؟) در غرب؛ سنتهای «عقلانی» (؟) در اسلام؟

مهدی خلجی در آخرین «حسب حال» خودش در «فیس بوک» به اشتباهی در ترجمه، در کتابی تازه انتشاریافته، اشاره کرده است که به زعم او سراسر کتاب را نامفهوم و اعتماد به ترجمه را سست می‌کند: ترجمۀ intellectual به خردگرا! اما این اشتباه منحصر به همین کتاب و همین مترجم نیست. بسیاری از واژگان فکری و علمی و فلسفی غرب در کشور ما به همین گونه اشتباهها دچارند: می‌توانم بسیاری از این کلمات را نام ببرم، اما می‌گذارم تا وقتی دیگر.

از آنجا که ترجمۀ نادرست و نا به جای intellectual به «عقلانی» و «روشنفکری» را بارها در جاهای مختلف به طور شفاهی گوشزد کرده‌ام، نمی‌دانم آیا در قدیم آن را در وبلاگم مکتوب کرده‌ام یا نه، به دو موردی اشاره می‌کنم که از سالها پیش همچنان در پیش چشم من اند: «سنت روشنفکری در غرب»، از جیکوب برونوفسکی، ترجمۀ لیلا سازگارا و «سنتهای عقلانی در اسلام»، زیر نظر فرهاد دفتری، ترجمۀ فریدون بدره‌ای. این دو بزرگوار هردو مترجمان خوبی‌اند ولی همین دو اشتباه کلی تو ذوق می‌زند. آدم وقتی این گونه اشتباهات را می‌بیند با خودش می‌گوید آیا کسی این کتابها را نمی‌خواند؟ کتاب نخست، چنانکه پیداست تاریخ فکری و فلسفی اروپا از لئوناردو تا هگل است و در آن هیچ اشاره‌ای به روشنفکران نیست، چون در آن دوران اصطلاح «روشنفکر» هنوز ساخته نشده بود و نویسنده هم درصدد اطلاق مفهومی جدید به گذشته نیست! در کتاب «سنتهای عقلانی (فکری) در اسلام» این اصطلاح intellectual دقیقا به دو معنا به کار رفته است، در عنوان کتاب، به معنای «فکری»: «سنتهای عقلانی (فکری) در اسلام» و در عنوان یکی از مقالات دربارۀ ناصر خسرو، دقیقا به معنای امروزی کلمه، «روشنفکر»، و حال آنکه مترجم در آنجا این اصطلاح را «متفکر» ترجمه کرده است: ناصر خسرو: متفکر (روشنفکر) فاطمی. و حال آنکه در همان متن، در مقالۀ محسن مهدی به انگلیسی، برای عقلانی توصیف کردن سّنت از rational استفاده شده است.

اما چرا چنین اشتباههایی این قدر دوام می‌آورند؟ از نظر من پاسخ روشن است: در این دیار هیچ کس به اندازۀ کسی که می‌فهمد «منفور» نیست؟ بازار «بُت‌فروشی» و «خودفروشی» آن‌چنان گرم است که فقط یا باید «معصوم» بود یا «غرق در گناه». میانه‌ای در کار نیست. آنچه خریدار دارد «زنده‌باد» و «مرده‌باد» است، حالا چه در «علم و فرهنگ و هنر» و چه در «دین». چه شما مترجم یا نویسنده (از روی ترجمه‌های دیگران!) باشی و چه مقامی سیاسی، اداری یا امنیتی. هیچ‌کس نمی‌خواهد «جایزالخطا» باشد! هیچ‌کس نمی‌خواهد به او بگویند: اشتباه کردی. از همین روست که «معلمی» امروز بدترین شغل است. «آقا معلم» و «خانم معلم» نشوید یک وقت. خیال‌تان راحت، کسی نمی‌خواهد چیزی یاد بگیرد!



آدرس دنبالک اين مطلب: http://www.fallosafah.org/main/weblog/trackback.php?id=444
مشاهده [ ۳۰۲۳ ] :: دنبالک [ ۷ ]
next top prev
دفتر يادها گفت و گوها درسها کتابها مقالات کارنامه
يکشنبه، ۳ شهريور ۱۳۸۱ / پنجشنبه، ۹ فروردين ۱۴۰۳
همه‌ی حقوق محفوظ است
Fallosafah.org— The Journals of M.S. Hanaee Kashani
Email: fallosafah@hotmail.com/saeed@fallosafah.org
Powered By DPost 0.9