• صفات عالی «دیپلمات» یا «فرستاده/مذاکره‌کنندۀ سیاسی» خوب

«علوم انسانی» و به طور کلی «علوم» یا «علوم عقلی»، به تعبیر مسلمانان، و «علوم سکولار»، به تعبیر مسیحیان، حاصل تجربه و اندیشه و فهم بشری در طی هزاره‌هاست و از این رو پیوسته در تکامل و پیشرفت است، برخلاف علوم نقلی، یا علوم به اصطلاح دینی، که به اعتبار سخن تردیدناپذیر گذشتگان و اسلاف صالح و شمشیر گذاشته بر روی گردن‌ها، قاطعترین برهان در تمامی تاریخ، زور تمام عیار است، بی‌بهره از تجربه و اندیشه و حکمت و چون و چرا، پایبند ظاهر و تقلید برده‌وار، و پیوسته در رکود و جمود، با ادعای گزاف حفظ «سنت»، اما با رواج بدترین «بدعت»ها.

«آیین کشورداری» و «سیاست» و «مذاکرۀ سیاسی» فنی است که ایرانیان و مصریان و چینیان و هندیان و یونانیان و رومیان از بنیانگذاران و سرآمدان آن در بیش از دو هزاره پیش بودند. اگر «آیین کشورداری» شاهنشاهی‌های ایران قدیم نبود، خلافت عربی بدون سرمشق قرار دادن آن و کارگزاران و وزیران خردمند ایرانی‌اش در دورۀ عباسی هرگز قادر به ادارۀ قلمرو وسیع فتوحات خود و پدید آوردن فرهنگی پُرمایه از علم و هنر و فرهنگ ادبی نبود و نمی‌توانست «خلافت شاهانۀ» خود را حفظ کند و در تمدن بشری افتخاری برای جهان اسلام، از حیث فرهنگ و تمدن و دانش رقم بزند، و البته با بالا گرفتن و رشد جریان‌های «شریعت‌گرا» در همین دوره بود که «اسلام عربی» و «اموی» رفته رفته به قدرت بازگشت و جهان اسلام «گشودگی»اش به روی علم و فرهنگ و هنر و نیز فرهنگ‌های دیگر را از دست داد و «باب» علم و فلسفه و ادبیات رفته رفته بسته شد و باب «حدیث» و «فقه» باز شد. اکنون از آن گذشتۀ باشکوه، دست کم برای ایرانیان و مصریان و هندیان و یونانیان و حتی چینیان، خبری نیست و اینان اکنون باید از نوآمدگان تاریخ درس بیاموزند که البته درس‌هایشان را از گذشتگان خوب آموخته‌اند و همچنان نیز می‌آموزند و می‌خواهند بیاموزند و از آموختن باز نمی‌ایستند. رابرت د. بلکویل، عضو شورای بین‌المللی، مرکز بلفر برای علم و امور بین‌الملل، صفات عالی «فرستادۀ/مذاکره‌کنندۀ سیاسی» یا «دیپلمات» خوب را چنین برمی‌شمارد:

۱. داشتن شور و اشتیاق پیوسته به فراگیری هنر و صناعت «دیپلماسی» یا «مذاکرۀ سیاسی» و روابط بین‌الملل.

۲. داشتن مزاجی تحلیلی.

۳. خوب و سریع نوشتن.

۴. کامل و موجز سخن گفتن.

۵. اطمینان یافتن از توجه وسواس‌آمیز به جزئیات.

۶. مذاکره‌کننده‌ای قوی و مؤثر بودن.

۷. داشتن توانایی جسمانی و ذهنی برای کار طولانی.

۸. پذیرفتن مأموریت‌های خطرناک.

۹. مطالعۀ تاریخ.

۱۰. رأی خود را با احتیاط به قدرت گفتن.

۱۱. به رئیس وفادار بودن و با او صادق بودن.

۱۲. پرورش آمادگی برای تغییر خط مشی.

۱۳. اکتساب تجربۀ کاری مربوط.

۱۴. شناخت ایدئولوژی سیاسی‌ خودتان.

۱۵. هنگامی که بخت به شما رو می‌آورد آن را غنیمت بشمارید.