• از «ناکجا آباد» تا «خراب آباد»: داریوش آشوری و فقدان «نظریهٔ ترجمه»

داریوش آشوری، در مقام زبان‌شناس و مترجم و فرهنگ‌نویس،  مفتخر است که واژه‌سازی می‌کند و برای بسیاری از کلمات و اصطلاحات فلسفه و علوم انسانی در زبان‌های اروپایی واژه‌سازی کرده است و آنها را به فارسی برگردانده است، که البته برخی از آنها نیکو و به‌جاست و من نیز آنها را به کار می‌برم. او به قول خودش زبان فارسی را «مدرن» کرده است (حالا چرا این «مدرن» را او ترجمه نمی‌کند یا واژه‌‌ای برای آن نمی‌سازد، شاید وقتی دیگر!). اکنون می‌خواهیم سری به «کارگاه» یا «آشپزخانهٔ» داریوش آشوری بزنیم و «آرمانشهر» یکی از نمونه‌های واژه‌سازی او برای «یوتوپیا» را از نزدیک بررسی کنیم تا ببینیم که کار او، و نیز «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» در پیروی از او در ساخت واژهٔ «ویران‌شهر» برای «دیستوپیا»، تا چه اندازه «علمی» است، یعنی، برآمده از اندیشه و شناخت، و تابع اصول و معیارها و قواعد «نظریهٔ ترجمه» است، و آیا داریوش آشوری، همچون بسیاری دیگر از مترجمان ما و حتی نهادهایی همچون «فرهنگستان زبان و ادب فارسی»، اصلاً چیزی به نام «نظریهٔ ترجمه» دارد یا نه، یعنی آیا آگاه است که در «ترجمه» چه کاری دارد انجام می‌دهد و چرا و در مقام مترجم چه باید بکند و چه نباید بکند؟

 ادامه را در متن پیوست می‌توانید بخوانید.