• عشق و قمار

دیدن چهره‌ی کارگردان و بازیگر فقید سیدنی پولاک/پالک در فیلم دیشب «سینما ۴»، «مایکل کلیتون» (۲۰۰۷)، بر آنم داشت که یادی از این مرد بکنم، مردی که لحظات شیرینی را با فیلمهایش نصیبم کرده است. فیلمهای پولاک را بسیار دوست داشته‌ام، چون ساده و روان است، بازیهای خوبی دارد و موضوعاتش معاصر و سیاسی است، حتی گاهی به نظر می‌آید «متعهد» است — شاید گاهی بتوان گفت که کوستا گاوراس امریکاست. اما، در این ده پانزده‌ سال اخیر، فیلمی از او را که بسیار دوست داشته‌ام «هاوانا» (۱۹۹۰) است. خب «هاوانا» یک «کازابلانکا»ی اانقلابی در آغاز دهه‌ی ۹۰ است. و من هم چون خودم ذاتاً «رومانتیک» هستم و «رومنس» هم دوست دارم و «رومنس» هم دارم و «انقلابی» هم بوده‌ام و هنوز هم گاهی هستم این فیلم برایم سرمستی همیشگی است.

بیشترین چیزی که در این فیلم دوست دارم «عنوان‌بندی» آغازین فیلم است، با آن ترانه‌ای که سبکش آدم را سخت به یاد ترانه‌ی آغازین «نیمروز» (۱۹۵۲)، فرد زینه‌مان، می‌اندازد. به‌راستی که «هاوانا» چندان هم بی‌شباهت به فیلمی «وسترن» نیست. شخصیتهایش همه از انواع آشنای فيلمهای «وسترن»اند. «قمار» هم از آن ویژگیهای منحصر به فرد فرهنگ امریکایی است، و شاید در کمتر فرهنگ امروز دنیا بتوان حضوری پررنگ از آن دید. شاید از همین روست که همه امریکا را به «هفت‌تیر» و «پوکر» می‌شناسند. «هفت‌تیر» و «پوکر» و کنارش یک زن این زندگی قهرمانانه‌ی بنیانگذاران امریکا بود. و شاید زندگی قهرمانانه‌ی هرمردی که به معنای قدیم «مرد» باشد. مردی که خطر و بازی را دوست داشته باشد. و البته خطرناکترین بازیچه‌اش زن باشد. راستی می‌دانستید که برخی معتقدند که «پوکر» در اصل سرچشمه‌ای ایرانی دارد:

Poker closely resembles the Persian game of as nas, though there is no specific description of as nas prior to 1890.[1][2] In the 1937 edition of Foster's Complete Hoyle, R. F. Foster declared: "the game of poker, as first played in the United States, five cards to each player from a twenty-card pack, is undoubtedly the Persian game of as nas."[3] [4]. By 1990s some gaming historians including David Parlett started to challenge the notion that poker is a direct derivative of As Nas.