• «دزد» یا «انسان‌گرای تمام عیار»؟

امشب وقتی شنیدم دکتر فرهاد حکیم‌زاده به دلیل دزدی صفحاتی از نسخه‌های خطی کتابخانه‌ی موزه‌ی بریتانیا به دوسال زندان محکوم شد، تصمیم گرفتم چیزی را بنویسم که در ابتدای شنیدن این ماجرا از خاطرم گذشته بود. «عشق کتاب» هم مثل «عشق فیلم» یا «عشق کفتر» یا هر «عشق» دیگری دیوانگیهای خودش را دارد. و البته توجیهات خودش را هم. جوئل ل. کرمر در مقاله‌ای که با عنوان «تحقیقی مقدماتی در باب انسان‌گرایی در عصر رنسانس اسلامی» (به پیوست احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ص ۴۱۸، یادداشت ۵۰) منتشر کرده بود از نویسنده‌ای در باب خصوصیاتی که یک «انسان‌گرا» یا «ادیب» ممکن است داشته باشد نقل کرده بود: «‘انسان‌گرا’ (از جمله) کسی است که تصحیح‌های انتقادی را مزین به حواشی می‌کند و چنان شوقی به کشف نسخه‌های خطی دارد که از دریوزگی یا عاریه گرفتن یا دزدی آنها ابایی ندارد». او به این نویسنده استناد کرده بود:

E. K. Rand, Founders of the Middle Ages, New York: 1957, p. 102.

اگر «عشق» نتواند شخص را از انجام دادن عمل مجرمانه تبرئه کند، دست کم می‌تواند توضیح دهد که چرا شخصی بدون هیچ انگیزه‌ی مالی دست به سرقتی می‌زند که برای خود و هم‌میهنان سابقش می‌تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد.