• پی نوشت: اندرباب مسلمان یا محمدی

سلام

من پیوستی را که به یادداشت مسلمان یا محمدی نوشته بودید و در آن نظر آقای منتظر مهدی را آورده بودید خواندم و چند نکته ای درباره ی آنچه که ایشان درباب صفت محمدی در زبان فرانسه گفته بودند به نظرم رسید.

مرجع ایشان «فرهنگ لاروس» بوده برای جستجو، که گویا مدخلی به این عنوان نداشته، با این همه در «فرهنگ گراند روبر» این واژه وجود دارد و توضیحی که برایش آمده این است:

MAHOMÉTAN, ANE [maómetä, an] n.. et adj. - Vx. Personne qui professe la religion de Mahomet, l'islamisme*. - Islamite (vx), musulman.

 که ترجمه اش این می شود: محمدی، اسم و صفت، قدیمی:شخصی که اعتقاد به دین محمد دارد، اسلامیسم، اسلامیت (قدیمی)، مسلمان. و در بخش ریشه شناختی همین واژه نامه آمده:

XVIIe; mahométiste, moyen âge et XVIe; de Mahomet, forme francisée de l'arabe Muhammad

یعنی که این واژه در قرن هفده زبان فرانسه رایج شده اما پیشتر در قرون وسطی و قرن شانردهم هم به کار می رفته ، از نام محمد گرفته شده و شکل فرانسوی شده ی نام عربی محمد است. بنابراین فرانسویان از همان آغاز آشنایی با اسلام و محمد، و در کتاب «کتابخانه  ی شرقی دربلو»، Bibliothèque orientale de d'Herbelot، که بنا به گفته ی ادوارد سعید کتابی بود که به اروپاییان شرقی کردن شرق را آموخت،  این دین را به نام محمدی می خوانده اند. در مدخل اسلام و محمد و اصولاً هرجای دیگری که از این دین و پیروانش یاد شده همین واژه به کار رفته است، که نشان از رواج آن در میان عامه و نیز اهل دانش دارد. به گمان من باید از استدلال ادوارد سعید هم یاد کرد که کاربرد این واژه را خالی از توهین و تحقیر نسبت به مسلمانان نمی داند. در صفحه ی 83 ترجمه ی فرانسوی کتاب شرقشناسی، سعید با اشاره به مدخل محمد در کتابخانه ی شرقی، می نویسد:

"Mahometan" est la désignation européenne appropriée (et insultant); "islam" qui se trouve être le nom musulman correct, est relégué à une autre entrée (E. Saïd, L'Orientalisme, l'Orient crée par l'Occident, éd. Seuil, p. 83)

محمدی کاربرد اروپایی مناسب (و توهین آمیز) است، اسلام که به نظر می رسد نام مسلمانی صحیح باشد به مدخلی دیگر رانده شده.

با احترام

سلیمه مقصودلو