• «نوزاد»، «بچه»، یا «بچه ننه»؟

یکی دو روز پیش که گزارش «بی بی سی فارسی» دربارۀ بازی تیم‌های چلسی – پاری سن - ژرمن را می‌خواندم ترجمۀ کلمه‌ای توجهم را جلب کرد: «همچنین، زلاتان ابراهیموویچ در انقاد [کذا] از واکنش بازیکن‌های چلسی [از] تکل او روی اسکار، بازیکن‌های چلسی را به "نوزاد" تشبیه کرد». «نوزاد» (!)، این معادل را مترجم برای baby به کار برده بود که به خودی خود درست است، اما این معادل آن چیزی را نمی‌رساند که زلاتان ایبراهیموویچ از به کار بردن این کلمه به انگلیسی مقصود داشت، کلمه‌ای که بسیار نیشدار و طعنه‌آمیز بود و بی‌درنگ جلب توجه می‌کرد. امروز که این مطلب «یک ورزش» را می‌خواندم کار مترجم ناشناس دیگری را دیدم که معادلی بهتر گذاشته بود: «بچه ننه». اشتباه گزارشگر و مترجم مطلب بی‌نام بی بی سی در اینجا این بود که تنها به معنای حقیقی این کلمه در زبان انگلیسی توجه کرده بود، به معنای «نوزاد»، و حال آنکه این کلمه معناهای مجازی یا کنایی دیگری هم دارد که می‌باید به آنها توجه شود. ما در فارسی از کلمۀ «نوزاد» تنها کودکی تازه به دنیا آمده را مراد می‌کنیم و می‌فهمیم. اما در انگلیسی، این کلمه برای کودکان تا سن دو سه سالگی به کار می‌رود و البته معانی کنایی و استعاری نیز دارد، از این قرار: «جگر» یا «جیگر» (خطاب به دختر یا پسر دوست‌داشتنی)، «عزیز»، «عزیز دل»، «بچه ننه»، «بچه» (نفهم، بی‌شعور، لوس)، کسی که رفتار کودکانه یا بچگانه دارد و مانند آدم بزرگ و عاقل رفتار نمی‌کند و ناپخته و نابالغ است. اکنون با توجه به اینها، اگر مترجم ناشناس بی بی سی تنها کلمۀ «بچه» را هم به کار برده بود باز خواننده بهتر می‌فهمید که مقصود زلاتان اشاره به رفتار بچگانۀ بازیکنان چلسی در واکنش به یک درگیری ساده در بازی فوتبال بوده است! از کلمۀ «نوزاد» چیزی دستگیر آدم فارسی‌زبان نمی‌شود، چون ما کسی را در رفتار به «نوزاد» تشبیه نمی‌کنیم، اما به «بچه» چرا!