• مقدس چيست؟

کلمه‌ی «مقدس» از آن کلماتی است که بدجوری به آن حساسيت دارم، اين کلمه نه تنها هيچ حس احترامی در من برنمی‌انگيزد بلکه باعث انزجارم نيز می‌شود. اما چرا اين کلمه بايد چنين خصوصيتی برای من يافته باشد؟ چرا من با اين کلمه دشمن شده‌ام؟ شايد يک دليلش «فلسفه» باشد. هيچ دانشی به اندازه‌ی «فلسفه» از «قداست» زيان نديده است و البته هيچ دانشی هم مانند فلسفه نتوانسته به پيکار با «قداست» برخيزد. همين است که فلسفه اين قدر خطرناک است و همين است که در هيچ کشور «غيرآزادی» فلسفه وجود ندارد. و فيلسوف هم. سقراط را به جرم «اهانت به مقدسات» کشتند و ديگر فلاسفه نيز همواره مراقب بودند که به «مقدسات» نزديک نشوند، افلاطون و ارسطو خيلی حرفها داشتند که درباره‌ی «مقدسات» بزنند. اما نزدند. تا اينکه نوبت به مردان «رنسانس» رسيد. آنان جرأتش را داشتند و خيلی حرفها زدند. توماسو کامپانللا سی سال زندانی کشيد و برونو در آتش سوخت و گاليله را هم می‌خواستند بکشند، اما گاليله می‌دانست که ديگر نيازی به «مردن» نيست، چون «زمين می‌گردد». نوبت به فوئرباخ و مارکس و نيچه و فرويد که رسيد کار راحت‌تر شده بود، اما آنان، گرچه کشته نشدند، بسيار بدبختيها کشيدند تا توانستند «بتها» را بشکنند. و حالا، نوبت ماست. اما آيا واقعاً در اسلام کلمه‌ی «مقدس» معنايی دارد؟ يا اين هم يکی از آن اصطلاحات واردشده از راه ترجمه ‌است که بدجوری دارد درک ما از اسلام را تيره و تار می‌کند؟ آيا در «اسلام» چيزی به نام «امر مقدس» وجود دارد؟ و اگر وجود دارد، چه چيزی «مقدس» است و چه چيزی نيست؟ آيا فلاسفه از نخستين روزگاران تا امروز با «مقدس» مخالف بوده‌اند يا با مقدسهای «دورغين»؟ آيا کشته شدن امام حسين (ع) و «حلاج» و «سهروردی» و «عين‌القضات» و بسياری از صوفيه و روشنفکران و فيلسوفان جهان اسلام بهانه‌ای جز «مقدس» داشت؟ واقعاً اين «مقدس» چيست؟ چه کسی بايد پاسخ اين پرسش را به ما بدهد؟