• سپاسگزاری

ديروز در پژوهشکده‌ی فلسفه‌ی تحليلی، «مرکز تحقيقات فيزيک نظری و رياضيات»، درباره‌ی «زبان هنر در هنرهای غيرزبانی» سخنرانی داشتم. از دوستانی که اين برنامه را برگزار کردند (دانشجويان دوره‌ی دکتری اين مرکز و به‌ويژه آقای احمدرضا همتی مقدم) و دوستانی از خوانندگان اين سايت و نيز دانشجويانی از دانشکده‌های ديگر و ديگر علاقه‌مندان که در اين مجلس حاضر شدند بسيار سپاسگزارم و اميدوارم از کاستيهای من در ارائه‌ی مطالب با بزرگواری بگذرند. اما چون دوستان برگزار‌کننده و دانشجويان دوره‌ی دکتری اين مرکز اين صفحه را می‌خوانند، بی‌مناسبت نديدم که چند نکته را برای بهتر برگزار شدن اين گونه جلسه‌ها، و نيز جلسه‌های مشابهی که ديگر دوستان برگزار می‌کنند (گرچه من تاکنون در سخنرانيهايم مانند اين مورد تداشتم: شايد برای اينکه هيچ وقت برای چند دانشجوی دکتری سخن نگفته بودم!)، خدمت‌شان عرض کنم:

(۱) دوستان دانشجوی برگزارکننده و ميزبان در هنگام سخنرانی از نشستن در کنار دوستان‌شان و صحبتهای درگوشی و نشان دادن واکنشهای جسمانی، مانند خنده يا حرکت دادن دست و سر و برگشتن به سوی اين و آن و ديگر حرکات معنادار، خودداری کنند . آنان به اين دليل که صاحبخانه‌اند شايد خود را در خانه‌ی خود بدانند. اما اين کار به برهم خوردن نظم فکری گوينده می‌انجامد و سبب از دست رفتن اعتماد به نفس و خستگی و بی‌شوقی او می‌‌شود. چون او گمان می‌کند، يا دارد از چيزهايی سخن می‌گويد که برای مخاطبان کاملاً آشنا و پيش پا افتاده است، و يا سخنان او کاملاً نادرست است.

(۲) راه درست برای رسيدن به دانش، پرسشگری مناسب است. بنابراين، در پرسشگری بايد کوشيد از «ناگفته»‌ای سخن به ميان آورد که «گفته‌ها» را روشن می‌کند. مفصود از پرسشگری اين نيست که بدانيم آيا گوينده همان چيزهايی را می‌داند که ما می‌دانيم؟

(۳) تفاوتی وجود دارد ميان منابع و دانشهای هرگوينده و منابع و دانشهای هر شنونده. در بحث و گفت گو نمی‌خواهيم بدانيم که آيا طرف مقابل ما همان چيزهايی را می‌داند که ما می‌دانيم (؟) تا بعد دانايی او را تصديق کنيم، بلکه می‌خواهيم بدانيم ما چه «نمی‌دانيم»! يادگيری و دانايی کاستن از «نادانسته‌ها»يمان است، نه «تأييد» دانسته‌هايمان.

(۴) پذيرايی شايسته و به‌موقع از حاضران در مجالس علمی از وظايف برگزارکنندگان است و آنان نبايد خاطره‌ی «صحرای کربلا» را برای کسانی که از راههای دور و نزديک برای سخنرانی می‌آيند تکرار کنند، چرا که آنان ساعتهايی در راه بوده‌اند و ساعتهايی نشسته‌اند و گوش سپرده‌اند و ساعتهايی نيز بايد تا رسيدن به مقصد در راه باشند.