• بيچاره «ادبيات»!

يکی از کلماتی که در ايران بسيار به آن ظلم شده است «ادبيات» است، اما به نظر می‌رسد که اين ظلم چند سالی است با ترجمه‌ی کلمه‌ی ”literature“ انگليسی به معنايی غير از نخستين معادلش بيشتر نيز شده است. کلمه‌ی «ليتراچر» غير از دلالت بر «کتابهای شعر و داستان» به «آثار چاپی» و «آثاری درباره‌ی يک موضوع» نيز دلالت می‌کند. وقتی می‌خوانيم: «سردار ما با ادبيات شما مشکل داريم» يا «برای مذاکره با ايران امريکا بايد ادبياتش را عوض کند»، يا «بايد ادبيات پلانم را مرور کنم»، واقعاً چه چيزی از اين کلمه‌ی ادبيات می‌فهميم. سردار چه «ادبياتی» دارد که ما با آن «مشکل» داريم؟ اصلاً چرا تازگيها اين قدر «مشکل» (”problem“) داريم؟ گويا پارسيان قدیم، تا قبل از «عصر هجرت به اروپا و امريکا» و ترجمه‌ی داستان و رمان از انگليسی به فارسی، و پيدايش روزنامه‌نگاری و اينترنت می‌گفتند: «سردار ما "زبان" شما را نمی‌پسنديم يا نمی‌فهميم» يا «سردار ما از اين طرز "حرف زدن" خوش‌مان نمی‌آيد» يا «سردار ما اين "تعابير" را دوست نداريم»، يا می‌گفتند: «امريکا بايد با زبان بهتری سخن بگويد»، يا «بايد همه‌ی نوشته‌های مربوط به اين موضوع را در برنامه‌ی تحقيقاتی‌ام مرور کنم». گويا دارم «غلط ننويسم» می‌نويسم. غلط بکنم. بله، زبان هم تغيير می‌کند. معانی تازه برای کلمات آفريده می‌شود. و آنهايی که بايد زبان يکديگر را بفهمند می‌فهمند. خب، حرفی نيست. بفهمند، اما من اينها را نمی‌فهمم. اين تبديل زبان هرروزی به زبان زرگری است. چرا بايد همه‌چيز با اين تأثيرپذيری ناشيانه و کودکانه تغيير کند؟ تا جايی که حتی ما معنايی تازه نيز به معنای «ادبيات» اضافه کنيم: «واژگان» و «زبان». واقعاً جايز است که از کلمه‌ی «ادبيات» برای اين معانی استفاده کنيم؟ حالا، صرف نظر از اينکه به زبان طبيعی مردم کشورمان چقدر صدمه می‌زنيم.

پی‌نوشت: اگر «گربه» دوست داريد، عکس اين گربه‌ی خواب‌آلود ديدنی است!