• روشنفکران زخمی!

امشب به مناسبتی داشتم کتاب زیر آسمانهای جهان را مرور می‌کردم (مصاحبه‌ی رامین جهانبگلو با داريوش شايگان، و نه آن طور که روی جلد کتاب نوشته است: گفت و گوی داريوش شایگان با رامین جهانبگلو!) به این پرسش هوشمندانه‌ی رامین از شايگان برخوردم.

رامین پرسیده بود:

اما وقتی که انسان با روشنفکران شرقی گفت و گو می‌کند، احساس می‌کند که همه‌شان حالتی زخم‌خورده دارند و، در عين حال، همچنان ديگران را زخمی می‌کنند.

و شايگان با دانایی و بصیرت گفته بود:

داستايفسکی در جايی گفته است که در جهان دو رده انسان وجود دارد: تحقيرشدگان  و فروتنان. به گمان من غالب روشنفکران از گروه تحقیرشدگان‌اند، و انسان تحقیرشده ديگران را زخمی می‌کند، می‌خواهد انتقامش را بگیرد. به‌ندرت می‌توان دو روشنفکر را یافت که بتوانند در آرامش با هم گفت و گو کنند. غالباً کارشان به نزاعهای دردناک می‌رسد (ترجمه‌ی نازی عظیما، ص ۲۳۱).

عمرت دراز باد حکیم! یاد ماجراهای پارسال افتادم. خدا از سر تقصیرات من و آشوری و، بیش از همه، آتش‌بیار معرکه، مهدی جامی، بگذرد.