• عاشقیت! يعنی چه؟

برخی کلمات بدجوری توی ذوقم می‌زنند و از شنیدن یا خواندن‌شان احساس کراهتی شدید می‌کنم. یکی از این کلمات «عاشقیت» است که گویا به‌تازگی بدجوری در اين فضا متداول شده است، آن هم ظاهراً بنا به انتشار رمان یا داستان بلندی با عنوان «عاشقیت در پاورقی». امشب که مصاحبه‌ای با باباچاهی را می‌خواندم هر چه به عنوان مطلب فکر می‌کردم، «عاشقیت اتهام است؟ می‌پذیرم»، متوجه نمی‌شدم که مصاحبه‌کننده یا مصاحبه‌شونده واقعاً از این کلمه چه چیزی را می‌خواهد مراد کند که کلمه‌‌ی «عاشقی» نمی‌تواند آن را برساند؟ این تعبیر «عاشقیت» را البته خانم مهسا محب‌علی يا مجتبی پورمحسن از خودشان نساخته‌اند و این تعبیر آن قدر در چهل پنجاه سال پیش متداول بوده است که مرحوم معين هم در «فرهنگ» خود آن را آورده است و توضیح داده است که این کلمه فصیح نیست [و اهل ادب از به کار بردن آن پرهیز ‌کنند]. برای کسی که اهل ادبیات باشد، کلمات حد و مرز و حریمی دارند که او حاضر نمی‌شود آنها را زیر پا بگذارد. اما امروز گويا گمان می‌رود که نوشته‌ها هرچه نامفهومتر باشند جذابترند، شاهد آن هم بسیاری از نوشته‌های نامفهوم و کثیرالانتشار و جوان‌پسند/دختر/زن‌پسند که همه به به و چه چه برای آن می‌زنند، اما وقتی از همان افراد می‌خواهی همان را به زبان خودشان برایت توضیح دهند درمی‌مانند که چه بگویند! و بامزه‌ترش اینکه برخی افراد مسلح به نظریه یا به قول خودشان «تئوری» فوری به شگرد «آشنایی‌زدایی» فرمالیستهای روس متوسل می‌شوند تا بگویند ....

چندسال پیش یکی دوتن از استادان نامدار و مسلم ترجمه‌ی ادبی (اما نه پرخواننده)، رضا سیدحسینی و ابوالحسن نجفی، گله می‌کردند که نسل جدید نمی‌تواند مالرو یا مارتن دوگار را بخواند ولی با اشتهای فراوان بسیاری از مزخرفاتی را که آن استادان بزرگوار حتی نمی‌توانند دو سطرش را بخوانند می‌بلعد. خب این هم گویا از «آنومی» یا «بی‌سامانی» ناشی از انقلاب است که دیگر مترجمانی همچون نجفی یا عنایت یا بزرگمهر را دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه هم سخت و دشوار می‌یابد (با گوش خودم شنیدم!). خب انقلاب و روزنامه و رادیو و تلویزیون و فرهنگ توده‌ای و دموکراسی و اینترنت این چیزها را هم دارد دیگر. مرگ بر نخبه‌گرایان! زنده‌باد توده‌ها! زنده‌باد خلق!