• گرفتن میدان «آزادسازی» («التحریر»/«لیبراسیون»)!

شنبه ۱۶ بهمن ۸۹

هر جبنبش یا قیام یا انقلابی، مانند هر چیز دیگری که در این جهان روی می‌دهد، ابتکارها و نوآوریها و درسهایی برای آموختن دارد. بدین سان است که آنچه در جایی دیگر ممکن است به شکست بینجامد در جایی به پیروزی می‌رسد. جنبش کنونی مصر نیز از این قاعده مستثنا نیست. یکی از چیزهایی که در جنبش کنونی مصر بسیار ابتکاری و نوآورانه است، (۱) «تصرف خیابان» است. در میان جنبشهای اعتراضی تاکنون رسم بر این بوده است که معترضان به خیابان بریزند، ساعتهایی را در خیابان سپری کنند، و بعد به خانه‌هایشان بروند و استراحتی بکنند. روز بعد، یا چند روز بعد، یا به مناسبتی دیگر باز به میدان آیند و همین روال را تا جای ممکن ادامه دهند. اما این شیوه، اگر زمانی کارساز بود، دیگر کارساز نیست.

اعتصابها و تظاهراتهای گسسته به نظام حاکم ستمگر امکان می‌دهد که خودش را جمع و جور کند و به قلع و قمع مخالفان و ایجاد رعب و وحشت و تثبیت مواضع دفاعی خودش بپردازن، تا جایی که در روزهای بعد مخالفان حتی نتوانند «جایی» برای «جمع شدن» بیابند! یا حتی از خانه خارج شوند. اما گرفتن یک میدان یا خیابان، آن هم در جایی که تو چشم باشد و مرکز حیاتی شهر، اگر هیچ وقت خالی نماند، به مخالفان امکان می‌دهد که «خاکی» برای خود فتح کنند که «دولت» هرگز نتواند آن را بازپس بگیرد، مگر با هزینۀ بسیار. این «زمین» به مخالفان امکان می دهد که «تنور» را گرم نگه دارند و «نان» را زود بپزند. علاوه بر این، جنبشهای کنونی مصر و تونس یک ويژگی بزرگ دیگر نیز دارند: (۲) نداشتن «رهبر سیاسی» یا «رهبر ایدئولوژیک» یا حتی حزبی شناخته‌شده و رسمی در پشت سر. بنابراین، چنین جنبشهایی را نمی‌توان به‌سادگی با «بازداشت رهبران» یا «چانه‌زنی سیاسی» متوقف ساخت. اما این همۀ داستان نیست. این جنبشها خطرهای خاص خود را نیز دارند که باید به آنها نیز بپردازیم.