• تکرار

به نظر من مهمترین معیار برای ارزش اثری هنری یا هرچیزی دیگر این است که بخواهی آن را «تکرار» کنی و از این تکرار ملول و آزرده نشوی! موسیقی یا داستان یا رمان یا فیلم یا شعر یا هر چیزی که فقط به یک بار دیدن یا شنیدن بیارزد، در واقع، اصلاً نمی‌ارزد! آثار هنری و فلسفی یا حکمی یا علمی یا چیزهای ارزشمند و خوب در این جهان به تکرار می‌رسند، چون پایانناپذیرند و هربار چیزی دارند که در بار قبل به چشم نیامده‌اند. بدین گونه است که مؤمنان بارها و بارها کتاب دینی خود را می‌خوانند و خوانندگان مجذوب و شیفته هربار شعری یا قطعه‌ای از کتابی را زمزمه و تکرار می‌کنند، به همین سان است کار تماشاگران مشتاق سینما یا شنوندگان مشتاق سینما. عاشقان سفر به شهرهای بیگانه نیز گاهی به جای اینکه هربار به جایی تازه بروند ترجیح می‌دهند به جایی بارها و بارها بروند و از این رفتن ملول نمی‌شوند. همین حکم دربارۀ «عشق» و «دوستی» نیز صادق است: با برخی زنها/مردها می‌توان مدتی بود، اما تنها یک زن/مرد است که می‌خواهی همیشه با او باشی!