• صد و پانزدهمین

آرزویش این بود که سخنانش را از بر کنند. می‌گفت از آن دست نویسندگانی است که بعد از مرگ زاده می‌شوند و به شهرت می‌رسند. چنین نیز شد. نویسنده‌ای که به گفتۀ خودش پشیزی از انتشار کتابهایش درآمد نداشت، فروش کتابهایش حتی به ۵۰۰ نسخه نیز نمی‌رسید، بعد از یکی دو دهه به یکی از پرخوانندهترین نویسندگان فلسفی تبدیل شد. او اکنون پرخواننده‌ترین نویسندۀ فلسفی بعد از افلاطون است. او آمیخته‌ای شگفت‌انگیز از «حکیم» و «فیلسوف»، «شاعر» و «نویسنده» است، به همان سان که افلاطون چنین بود. او آموزگار اندیشه‌هایی بود که با گام کبوتر می‌آمدند، اما طوفان به پا می‌کردند. او نیز همچون سقراط و افلاطون نگران تباهی جوانان بود، و البته همچون آنان متهم به تباه کردن آنان، و بهترین اندرزش برای آنان شاید این سخن بود: «مطمئن‌ترین راه برای تباه کردن جوانان این است که به آنان بیاموزند آن کسانی را که همسان می‌اندیشند بیشتر از آن کسانی حرمت گذارند که متفاوت می‌اندیشند». نیچه آموزگار «تفاوت» و سرسخت‌ترین سنگربان آن بود. او هیچ چیز را به اندازۀ «همسانی» و «همرنگی» دشمن زندگی و کرامت انسان نمی‌شمرد. فردا، ۲۵ اوت، ۱۱۵ سال از مرگ او در خاک و آغاز زندگی بی‌همتا و دوبارهاش در آسمان اندیشه می‌گذرد.