• چرا «مستضعفین» و نه «مؤمنین»؟

چرا خدا می‌گوید که اراده کرده است «آنان که در زمین (یا در آن سرزمین؟) به ضعف کشیده شده بودند» (الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ) «پبشوایان» (ائمة) و «وارثان» (وارثین) زمبن شوند؟ چرا نگفته است: «مؤمنین»؟ چرا نگفته است: «متّقین»؟ چرا نگفته است: «صالحین»؟ چرا نگفته است: «مصلحین»؟ به‌راستی چرا گفته است: «الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ»؟ «مستضعفین» یا «کسانی که به ضعف کشیده شده بودند» چه خصوصیت دینی یا برتری اخلاقی دارند که «مؤمنین» و «متّقین» و «صالحین» و «مصلحین» ندارند و می‌توانند «پیشوا» و «وارث» باشند؟ آیا اصلاً می‌توان گفت که «مستضعفین» دینی خاص دارند یا این واژه اصلاً به صفت دینی یا اخلاقی محمودی اشاره دارد؟ یا نه، این واژه تنها دلالتی سیاسی و اجتماعی و اقتصادی دارد و بس! «مستضعف» فقط و فقط «مستضعف» است، چون به بیگاری واداشته شده و «ضعیف» نگاه داشته شده است! تنها چیزی که به او «حق» می‌دهد «وارث» زمین شود این است که او از داشتن حق «برابر» با دیگران در جامعه‌ای پاره پاره و طبقه طبقه محروم بوده است. 

• «خدا»، «اشراق الهی به ذهن بشری» و «حجرالاسود» آسمانی در «۲۰۰۱: ادیسه‌ای فضایی»، ساختهٔ استنلی کوبریک

اندیشیدن به «خدا» در مقام «آفرینندهٔ» (کلمهٔ خدا در فارسی به معنای «صاحب» و «دارنده» یا «مالک» است) و «فرمانروا» و «پدیدآورنده» و «نظم‌دهنده» یا «برپادارندهٔ» جهان هستی یکی از ویژگی‌های ذهن بشری است که «دین طبیعی» را در تاریخ بشر شکل می‌دهد، پیش از آن‌که «دین وحیانی» (“ revealed religion”) در تاریخ به ظهور رسد و در هزاره‌های اخیر به شکل‌گیری «دین نهادی» (“institutional religion”) یا «دین سازمانی» (“organized religion”)، یعنی همین دین‌هایی که ما امروز می‌شناسیم، بینجامد

• آن روزها

آن روزها رفتند

آن روزهای خوب

آن روزهای سالم سرشار

آن آسمان‌های پُر از پولک

آن شاخساران پُر از گیلاس

آن خانه‌های تکیه داده در حفاظ سبز پیچک‌ها 

به یکدیگر

آن بام‌های بادبادک‌های بازیگوش

آن کوچه‌های گیج از عطر اقاقی‌ها

• سقراط و عیسی

سقراط و عیسی شباهت‌های بسیاری دارند، اما یکی دو تا شاید از همه چشمگیرتر و مهم‌تر باشد:

سقراط «فلسفه» را از «آسمان» به «زمین» آورد، و عیسی «خدا» را.

سقراط «رسالت الهی» خود را آگاه کردن مردم از «نادانی»شان می‌دید تا برای به دست آوردن و یافتن «دانش» و رسیدن به «زندگی خوب» و «شایسته» از نظر اخلاقی بکوشند.

• مولوی، بولتمان و تأویل وجودی از «عیسی مسیح»

سال‌ها پیش (گروس، ۱۳۷۷؛ هرمس، ۱۳۹۳) ترجمه‌ای دربارهٔ اندیشه‌های رودُلف بولتمان (نخستین کتاب دربارهٔ بولتمان به زبان فارسی) از من منتشر شد که در آنجا به مناسبتی اشاره‌ای کردم به تأویل وجودی مولوی از عیسی مسیح (ع) و مقایسهٔ آن با اسطوره‌‌زُدایی بولتمان (ص ۹۷). از همان سال‌ها همواره طرحی در سر داشتم برای نگارش کتابی دربارهٔ «صوفیه و تأویل وجودی» که مقداری از مطالب آن را هم فراهم کرده‌ام، اما همواره کارها و طرح‌های بسیار داشتن و از این شاخ به آن شاخ پریدن و کارهای جدید در دست گرفتن و درگیری‌های عاطفی و ذهنی مانع از آن بوده است که این کارهای ناتمام را تمام کنم. امیدوارم روزی از این آشفتگی‌ها و نابسامانی‌ها رها شوم، و سیب‌های گاززده را یکی یکی فرودهم.